Het Zijnsluik

Het Zijnsluik geeft goed de Zijnskenmerken weer van het hoogbegaafde kind. In veel wetenschappelijke modellen ligt de nadruk vooral op de cognitieve elementen van hoogbegaafdheid. Maar wetenschappers en psychologen zijn er inmiddels gelukkig van overtuigd dat er ook sprake is van bepaalde overeenkomstige persoonlijkheidseigenschappen (de Zijnskenmerken) bij hoogbegaafden.

 Prof. dr. Kieboom, vat deze kenmerken naast het cognitieve luik samen in ‘het zijnsluik’.  Zij stelt dat hoogbegaafde kinderen allemaal individuen zijn met een eigen identiteit en kenmerken, die ook bij kinderen met een ‘normale’ ontwikkeling kunnen voorkomen. Hoogbegaafde kinderen vragen echter in dat opzicht een andere aanpak.
Het Zijnsluik bevat vier bijzondere Zijnskenmerken, zoals weergegeven in onderstaand schema.

Hoogbegaafdheid heeft een duidelijke impact op het zijn van een mens. Het Zijnsluik wat ook beschreven staat in ‘Meer dan intelligent (2017)’ van T. Kieboom en K. Venderickx geeft mooi weer hoe de intensiteit verschilt van een aantal persoonlijkheidskenmerken, wat het anders zijn, het anders voelen kenmerkt.

Zo zijn het rechtvaardigheidsgevoel, de kritische instelling, de gevoeligheid of sensitiviteit en het perfectionisme heel kenmerkend, maar zeker ook de behoefte aan autonomie bij hoogbegaafde kinderen intenser.

Deze Zijnskenmerken kunnen aangeven dat jouw kind hoogbegaafd is. Maar er zijn ook andere kenmerken om er achter te komen of je  hoogbegaafd is.

Het Zijnsluik- Rechtvaardigheidsgevoel

Voor hoogbegaafde kinderen zijn regels en gemaakte afspraken erg belangrijk. Wat dat betreft is er op dit gebied veel raakvlak met autisme. Dit raakvlak, één van de Zijnskenmerken, leidt daarom vaak tot misdiagnoses.
Ook gemaakte beloftes zijn erg belangrijk. Als deze verbroken worden zonder goede reden leidt dat tot veel discussie en gezeur. Het is dus als opvoeder van groot belang dat de reden van het verbreken op een duidelijke en volwassen manier wordt uitgelegd. Het rechtvaardigheidsgevoel komt ook tot uiting in idealisme. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak erg begaan met onrechtvaardige wereldgebeurtenissen of rampen (zoals aardbevingen, bedreigde diersoorten en armoede)

Hoogbegaafde kinderen gaan vaak erg op in zaken die ze niet “juist” en “logisch” vinden. Ze durven wel eens iets te snel hun oordeel klaar te hebben, en nemen het vaak op voor zwakkeren, en mensen of toestanden die ze als behartigenswaardig beschouwen.

Valkuilen van rechtvaardigheidsgevoel

Hoogbegaafden kunnen zich verliezen in een verloren zaak, overkomen als eeuwige dwarsligger en gebruikt worden als sociale stormram.
Let erop dat niet iedereen je kind voor zijn/haar kar gaat spannen om de kolen uit het vuur te halen. Toon ook begrip voor de pijn van het kind dat iets onrechtvaardig vindt, waar anderen misschien hun schouders voor ophalen. De pijn is immers, voor dat kind, een realiteit. Het begrip wordt groter door bestudering van de Zijnskenmerken, van het Zijnsluik.

Valkuilen

Het Zijnsluik- Hooggevoeligheid

De hooggevoeligheid van een kind kan op verschillende manieren tot uiting komen, maar leidt vaak tot grote angsten. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak banger en ongeruster dan andere kinderen. Ze zijn zich er sterk van bewust wat er zou kunnen gebeuren.

Een hooggevoelig kind maakt ook al snel van een mug een olifant of neemt een kleine afwijzing als heel zwaar op. Let op dat deze hooggevoeligheid niet verward wordt met ‘jonger’ of ‘ouder’ zijn op sociaal-emotioneel vlak. Het is gewoon anders.

Het Zijnsluik- Kritische instelling

Hoogbegaafde kinderen zijn erg opmerkzaam en plaatsen overal een kritische noot bij. Probleem hierbij is echter dat ze ook erg strikt kunnen zijn en dat hun interpretatie van situaties onomkeerbaar zijn. Heeft de leerkracht op de eerste dag van het nieuwe schooljaar een situatie ‘verkeerd’ afgehandeld, dan wordt dit door een hoogbegaafd kind niet vergeten en kan de leerkracht de rest van het schooljaar niets meer goed doen.

In de ‘strijd’ die hierop volgt zal de leerling zich heel zelden gewonnen geven. Het zou voor een hoogbegaafd kind goed zijn om te leren zwijgen op bepaalde momenten. Verder zijn hoogbegaafde kinderen pijnlijk eerlijk. Ook hier moeten ze leren dat ze niet botweg alles kunnen zeggen en dat het vaak beter is om iets mooier te verpakken dan dat het is.

 

Dit kan behoorlijk lastig zijn


Dit kan best lastig zijn op school en thuis en voor volwassen in de werkomgeving. Want de pijnlijke eerlijkheid, het voortdurend in discussie gaan over regels, de overgevoeligheid voor licht, geluid, textuur in eten en kriebelige kleding maakt het soms best lastig. Voor andere kan dit overkomen als betweterig of kwetsend, en als aanstellerij of zelfs kinderlijk waardoor er gedacht kan worden dat hoogbegaafde kinderen sociaal onhandig zijn.

Het Zijnsluik-Perfectionisme – faalangst

 

Het perfectionisme is onlosmakelijk verbonden aan hoogbegaafdheid. In dit geval wordt met perfectionisme bedoeld de hoge doelstellingen die hoogbegaafden bij zichzelf neerleggen. Deze hoge zelfopgelegde norm kan leiden tot faalangst en vluchtgedrag. Ze willen bepaalde dingen ineens helemaal niet meer doen of geven voortijdig op (denk aan de kleuter in de klas die niet wil kleuren of schilderen, omdat hij nooit een tekening kan maken die echt op zijn vader lijkt)

 

 

 

 

 

“Ik kan toch geen tekening van mijn vader maken die echt op mijn vader lijkt”

 

 

 

 
 
 
vadertekening-perfectionisme

Perfectionisme bij een hoogbegaafd kind betekent dat de (te) lat hoog gelegd wordt. Het is een uitdaging voor opvoeders de kinderen te helpen hun doelen realistisch te leggen, zonder daarom het vertrouwen van het kind te verliezen.

Valkuilen van perfectionisme

Valkuilen van perfectionisme zijn blokkering of uitstelgedrag (“het is toch nooit zoals ik het wil), workaholic gedrag (alles moet perfect zijn, ik werk er toch genoeg voor) en verlies van het vertrouwen in volwassenen (“waarom vindt de juf dat goed, je ziet toch zo dat deze tekening in niets lijkt op het echte voorwerp?)

Dit kan overkomen als faalangstig en uitstelgedrag, waardoor kinderen soms de zo noodzakelijk uitdaging niet aangeboden krijgen en kunnen gaan onderpresteren.

 

Ook het van streek raken van onrecht en graag de controle willen houden in combinatie met vaak het initiatief willen nemen kan in sommige situaties behoorlijk lastig zijn. Deze eigenschappen kunnen overkomen als bemoeizuchtig en eigenwijs.

Zo verhelderend wanneer je dit weet, dit beseft. Dit geeft jou als ouders, begeleider, leerkracht of docent meer inzicht in hoe hoogbegaafden denken en handelen. En hoogbegaafden krijgen hierdoor meer inzicht, leren zo zichzelf beter kennen en dan wordt het duidelijk hoe die verschillen toch komen die ze vaak ondervinden.

 

Zit jij in onzekerheid of jouw kind hoogbegaafd is of worstel je

met die heftige emoties van je kind en zijn frustratie?

Karin van Toor

Terugbelverzoek

Stel me een vraag, boek een sessie, stuur me een mailtje, om door de bomen het bos weer te zien en ook jouw mogelijkheden (of die van je kind) te benutten. Ik help je graag!

Meer inzicht in hoe jouw zoon of dochter leert leren en zijn of haar doorzettingsvermogen en zelfvertrouwen toeneemt?

Onderpresteren hoogbegaafdheid

Plan je sessie hier